Roger Federer forever

Op zijn 41^e heeft Roger Federer een punt gezet achter een unieke carrière. 25 jaar lang was hij een sporticoon met een opvallend talent en dito elegantie. Portret van een legende.

Het afscheid van Roger Federer berooft de tenniswereld van een van zijn grootste iconen. Net zoals Tiger Woods, Muhammad Ali, Pele, Michael Jordan en Carl Lewis schreef de Zwitser geschiedenis en sprak bij jong en oud tot de verbeelding. Een kwarteeuw lang stapelde hij de zeges en de topprestaties op, maar hij onderscheidde zich vooral door zijn talent, zijn elegantie en zijn fairplay. Federer was pure klasse. Hij wàs tennis!

Voetbal en tennis

Als kind ontdekt Roger, die in Bazel geboren wordt uit een Zwitserse vader en een Zuid-Afrikaanse moeder, de tennissport in de kleine lokale club TC Old Boys. Ook voetbal boeit hem en zijn voetenwerk mag gezien worden. ‘Maar mijn ervaring als ballenjongen tijdens de Basel Open in 1993 gaf de doorslag. Ik bewoog er mee in de schaduw van enkele wereldtoppers, zoals Stefan Edberg. Ik leefde op een wolk…’

In 1995 trekt hij als 14-jarige naar het Centre National d’Ecubiens, een kweekvijver van jong talent vlakbij Lausanne. De start is moeilijk, want hij mist zijn familiecocon. ‘Ik liep verloren. Ik sprak toen ook geen woord Frans. Ik heb vaak geweend. Maar die ervaring heeft me ook gestimuleerd om sterker te worden en onafhankelijker.’

Het talent van de jonge Roger is onmiskenbaar. Hij ontwikkelt zich razendsnel en behoort binnen de kortste keren tot de besten van zijn leeftijdscategorie. In 1998 wint hij het juniortoernooi van Wimbledon, zowel in enkel als dubbel. Hij bevestigt met een titel in de Orange Bowl en beëindigt het jaar als nummer 1 van de wereld in zijn categorie. A star is born.

In die tijd is Federer nochtans lang niet de speler zoals we hem zullen herinneren uit zijn glorieperiode. Getalenteerd en atypisch, dat zeker, maar tegelijk ook onstabiel en onregelmatig. Zijn sterk en opstandig temperament spelen ook niet altijd in zijn voordeel. Zijn vrienden van toen hebben een drieledig beeld van hem: ‘een brutaal, vertederend en vervelend kereltje’. Die karaktertrekken etaleert hij ook op de tenniscourt. Hij is een perfectionist en dus moet elke bal goed zijn. Met als gevolg dat zijn rackets het vaak moeten ontgelden…

Duizelingwekkende erelijst

In 1998 maakt Roger Federer zijn profdebuut tijdens een toernooi in Gstaad. Het jaar daarop speelt hij voor het Zwitserse team in de Davis Cup en werkt hij zijn eerste grandslamtoernooien af. Zijn tennis is nog wankel. Hij raakt de bal ontzettend goed, stopt veel afwisseling in zijn spel en zijn loopwerk is heerlijk om naar te kijken, maar hij mist nog de regelmaat om de toppers te bedreigen. Daardoor duurt het tot 2001 vooraleer hij zijn eerste trofee verovert op de ATP Tour. Die titel in Milaan werkt ontwapenend, want kort daarna verslaat hij Pete Sampras in de 1/8^e finales op Wimbledon. Weinigen vermoeden dat dit de eerste stap is van een machtsoverdracht. Zijn zelfvertrouwen groeit met elk toernooi. De strategieën worden verfijnd en de ervaring doet de rest. In 2002 wint hij in Key Biscayne (zijn eerste Masters 1000) en staat hij voor het eerst in de top-10 van de wereld. Het jaar daarop – hij is dan 21 – wint Federer zijn eerste grandslamtoernooi op het heilige gras van Wimbledon. De Australiër Mark Philippoussis is er een maatje te klein voor de Zwitser. In de jaren daarop zullen er nog 19 grandslamtitels bij komen!

Er is een boek, zeg maar een bibliotheek, nodig om alle topprestaties te bundelen van de meest getalenteerde tennisser uit de geschiedenis. Wij beperken ons tot enkele getallen die op zich al een mooi verhaal vormen. Tijdens zijn profcarrière speelde Federer 1526 wedstrijden. Hij won er 1251 van. Hij won 103 ATP-titels in enkelspel, waarvan 20 majors: Wimbledon (8 keer), Australian Open (6), US Open (5) Roland-Garros (1). Hij was zes keer eindwinnaar in de Masters en liefst 310 weken lang nummer 1 van de wereld. Fenomenaal!

Enig minpuntje: geen goud in het enkelspel op de Olympische Spelen. In 2012 verloor hij in Londen de finale van Andy Murray. In Peking (2008) veroverde hij wel goud in de finale van het dubbel (met Stan Wawrinka).

Supertalent

Ja, Federer schreef geschiedenis. In hoofdletters en zonder tikfouten. Nooit eerder koesterde de tennissport een even groot talent in de volle zin van het woord. Akkoord, als je er de grandslam-cv’s van Rafael Nadal (22 titels) en Novak Djokovic (21) op naslaat, doen zij beter. Maar in de ogen van de purist stond de Zwitser altijd een trapje boven de Spanjaard en de Serviër omdat zijn spel zo natuurlijk was en zo geïnspireerd. Hij is virtueel de ‘GOAT’ (‘Greatest Of All Time’). De stamvader. Hij hield van tennis en tennis hield van hem. En daarmee is alles gezegd.

Dat Federer ontzettend hard trainde om dat hoge niveau te bereiken, is voor niemand een geheim. Maar op de court leek hij telkens een nieuwe symfonie te componeren al naargelang zijn inspiratie van de dag of het botsen van de bal. Eenhandige backhands langs de lijn, forehand passings, volleys of halfvolleys, aces tegen 200 km/h: het oogde allemaal even gemakkelijk. Het was alsof hij zich amuseerde, nooit echt moeite moest doen, nooit in de problemen kwam. Bij Federer kwam het tennis van binnenuit. Hij anticipeerde op de slagen, vloog over het veld, gebruikte en misbruikte zijn enorme wendbaarheid. In zekere zin was hij een sterdanser. Het racket was zijn speelgoed, het verlengde van zijn hand. Het luisterde naar wat zijn meester van hem verlangde. Dat alles met een unieke elegantie in de beweging. Hij was een permanente onemanshow, vooral dan op de snelle bodems die goed aansloten op zijn vederlicht tennis. Op het gras van Wimbledon benaderden zijn wedstrijden het niveau van een perfecte exhibitie.

Op gravel liep het minder vlot. Omdat hij zeer aanvalslustig was ingesteld, offensief tennis predikte en vooral vooruit dacht, vond het Zwitserse genie minder zijn draai bij de trage en zware ballen die typisch zijn voor gemalen baksteen. Hij hield er ook niet van om in het achterveld de fout van zijn tegenstander af te wachten. Maar dankzij zijn ijdelheid en zijn ambitie knokte hij ook daar om een paar mooie titels te verzilveren. Zo is niemand zijn triomf van 2009 op Roland-Garros vergeten waar hij – voorzeker geholpen door de nederlaag van Rafael Nadal in de 1/8^e finales tegen de Zweed Robin Söderling – de Coupe des Mousquetaires in de lucht stak. Het applaus was zo stormachtig dat de vogels van het naburige Bois de Boulogne veiliger oorden opzochten!

Big Three

We kunnen de vraag stellen welke erelijst Roger Federer zou hebben verzameld als hij op zijn weg niet te maken had gekregen met Rafael Nadal en Novak Djokovic. Zonder dat duo had hij wellicht alle records aan diggelen gespeeld. Wat niet wil zeggen dat hij hun aanwezigheid betreurt. Integendeel zelfs. Omdat er aan de overkant van het net rivalen stonden van een bijzondere dimensie was de Zwitser inderdaad verplicht om zijn eigen niveau op te drijven en de grenzen te verleggen. Dat is ook de essentie van sport. Samen tilden deze drie kampioenen – de beroemde ‘Big Three’ – het tennis naar de hoogste top. Dat leverde heel wat legendarische partijen op en onvergetelijke finales, waarin deze tenoren met getrokken messen tegenover elkaar stonden. Een dergelijke rivaliteit van uitmuntendheid en onderling respect zullen we wellicht nooit meer beleven.

Roger Federer had wellicht liever afscheid genomen met een afscheidstournee die zijn grandioze carrière extra in de verf zou zetten. Een laatste keer Wimbledon, een laatste reverence op Roland-Garros. Maar de voorbije maanden maakten duidelijk dat dit er niet in zat. Zijn rechterknie, die de voorbije vijf jaar drie keer diende geopereerd, verhinderde tennis op het allerhoogste niveau. Federer schoof het onvermijdelijke telkens weer voor zich uit, maar kon uiteindelijk niet anders dan – op z’n 41e – de handdoek gooien en miljoenen fans achterlaten met een krop in de keel.

RF voor de intimi

Federer was een modelkampioen. Een legende in de volle betekenis van het woord. Zijn bijdrage aan de evolutie van het tennis is groter dan van welke andere kampioen ook. Hij stuwde zijn sport naar een nieuwe dimensie. Mats Wilander verwoordde het ooit met deze woorden: ‘Hij was Pavarotti die Bob Dylan zong’. Maar tegelijk laat hij een geweldige erfenis na, een ridderlijke houding en een voorbeeldige mentaliteit. Oké, hij verloor niet graag en dat liet hij soms ook blijken, zoals na de nederlaag tegen Nadal in de Wimbledonfinale van 2008. Maar op en naast de court was hij een pure gentleman. Een referentie op alle niveaus. Overal waar hij aantrad werd hij trouwens aangemoedigd als was hij iemand van de eigen jongens; een beetje zoals Tiger Woods in golf.

Een bladzijde is omgeslagen. Op zijn 41^e wenken nieuwe uitdagingen. Als gezinshoofd en vader van vier kinderen kan hij nu extra tijd vrijmaken voor zijn familie. En voor zijn Stichting die Afrikaanse scholen steunt, het werelddeel waar zijn moeder Lynette geboren werd. Het lijdt geen twijfel dat hij ook actief zal blijven in de coulissen van het tennis en van de sportwereld in het algemeen. Zijn ervaring en zijn aura zullen zeer gewild zijn. En natuurlijk is er ook nog de zakenman Roger Federer. Alleen al op de courts verdiende hij tijdens zijn carrière ruim 130 miljoen dollar aan prijzengeld. Hij had ook partnerships lopen met de grootste merken, zoals met Rolex waarvan hij de grootste ambassadeur is. Hij investeerde en verdeelde zijn fortuin over verschillende bedrijven. Volgens Forbes is de Zwitser meer dan een miljard dollar waard, waarmee hij in de buurt zit van andere sporticonen, zoals Tiger Woods, LeBron James en Lionel Messi. Het lijdt dan ook geen twijfel dat het merk Roger Federer – RF voor de intimi – verder zal bloeien in de coulissen van de sportwereld.