De man die op Le Mans wandelde

Precies 50 jaar geleden, meer bepaald op 15 juni 1969, veroverde de toen 24-jarige Jacky Ickx zijn plaats in de autosportlegende. Nadat hij als laatste van de startgrid was weggereden omdat hij rustig naar zijn Ford GT40 was gestapt in plaats van te rennen, won onze landgenoot zijn eerste 24 uur van Le Mans…

In 1968 miste je de 24 uur van Le Mans omdat je tijdens de Grote Prijs Formule 1 van Canada je been had gebroken. Toen je in 1969 achter het stuur kroop van de Ford GT40 die als titelverdediger van start ging, was je geen favoriet. Want die rol was voor de Porsches 917: echte bolides die door de Duitse constructeur gehomologeerd waren…

Jacky Ickx : « Inderdaad. Toen ik dat jaar in Le Mans arriveerde, wist ik dat we niet de beste auto hadden. Maar je moet dat ook in zijn juiste context plaatsten. In die tijd was de 24 uur van Le Mans populairder dan het WK Formule 1. Het was het grootste race-evenement van het jaar: een niet te missen afspraak, want de uithoudingswedstrijden waren belangrijker dan de Grote Prijzen in de Formule 1. Je zag de Ford GT40 amper staan in het veld van Porsches. In theorie waren wij dus kansloos, maar… Toen ik enkele weken voordien de kans had gekregen om de 917 te testen op het zuidelijke deel van de Nürburgring voelde ik meteen dat die auto zich alles behalve makkelijk liet sturen. Hij reageerde bij momenten zeer grillig. Toch begonnen wij zeker niet als favoriet aan deze editie. Dat was trouwens al duidelijk na de kwalificaties: we waren 13e. Hoe dan ook: in die tijd waren de mechanische risico’s veel groter dan tegenwoordig. Wat toen telde, was rijden en vooral: blijven rijden! Vandaag gaat een 24 uur van Le Mans volgas. Het is alles of niets. Doorgaans is het alles, want alles blijft heel. In 1969 was die instelling totaal anders. »

« Velen hebben zich toen ongetwijfeld afgevraagd welke vlieg mij gestoken had! Zij hebben de boodschap pas later begrepen.»

Dat brengt ons naar de dag van de start. 14 juni 1969 wordt een historische dag in de geschiedenis van de 24 uur van Le Mans. Omwille van de presidentverkiezingen is de start vervroegd naar 14 uur. De ORTF is voor het eerst present en brengt live verslag uit en hanteert – voor die tijd – de grote middelen. Een Bréguet Atlantic filmt de wedstrijd vanuit de lucht. Duizenden tv-kijkers hangen thuis voor de buis. Is dat het ogenblik waarop je beslist om, in tegenstelling tot de traditie, niet naar je auto te rennen, maar… te wandelen? Vanwaar die ingeving? En waarom?

« In de autosport werd al een aantal jaar gebruik gemaakt van een veiligheidsharnas. Daar werd ook druk over gedebatteerd tussen de piloten onderling. Voor een goed begrip: het element veiligheid was toen geen must. Sommigen trokken het harnas aan, anderen bleven ronduit tegen. Zij vonden het beter om uit de auto geworpen te worden dan het risico te lopen om geklemd te raken. In de Formule 1 voerden Jackie Stewart en enkele andere piloten een bitse strijd voor meer veiligheid, maar in de uithouding sloeg hun boodschap niet aan. Wat niet belet dat heel wat piloten zwaar gekwetst raakten tijdens de 24 uur van Le Mans, vooral dan in de rechte lijn van Hunaudières, waar er geen chicanes zijn, en in het zeer verraderlijke stuk van Maison Blanche. Die uithoudingsraces waren best gevaarlijk. De dood van Lucien Bianchi enkele weken eerder en het ongeval van Willy Mairesse het jaar voordien hadden dat nog bewezen. In die context was de échte vraag voor mij om te bepalen of het zinvol was om, rekening houdend met mijn 13e plaats op de startgrid, gedurende anderhalf uur onverantwoorde risico’s tegen soms meer dan 300 km/uur te nemen en mij ondertussen in mijn veiligheidsharnas te wurmen. Dat was toen een enorme klus en bijna onmogelijk. Wat er eigenlijk op neerkwam dat men zich tijdens de eerste stint niet inriemde. »

Was dat een al bij al eenvoudige beslissing?

« Ja, vooral ook omdat we pas 13e waren op de startgrid. De tijd die verloren ging bij het stappen en het vastriemen zou niet catastrofaal zijn voor mijn koers. Ik wist dat ik de race niet kon winnen als het een wedstrijd zou worden zonder mechanische problemen. Als ik met een Porsche op pole position had gestaan, had ik mogelijk een andere keuze gemaakt. Maar ook dat is niet zeker… Het tijdskader toen was zeer bijzonder. Vooral dan in de Formule 1, waar je op vrijdag van start ging en niet zeker wist of je op maandag nog naar huis zou komen… Maar ik was een van de toppiloten bij Ford en kon mezelf iets meer permitteren dan de anderen. Ik heb die beslissing toen in mijn eentje genomen. Ik had daar trouwens vooraf met niemand over gepraat. Velen hebben zich toen ongetwijfeld afgevraagd welke vlieg mij gestoken had! Zij hebben de boodschap pas later begrepen… Achteraf bekeken is die editie van de 24 uur van Le Mans een zeer belangrijk moment in de autogeschiedenis gebleven. Omdat ik naar mijn auto wandelde en ook omdat het lot en de voorzienigheid hun rol speelden. »

« Als ik tweede was geweest, was ik gewoon iemand geweest die een race met 120m verschil had verloren omdat ik dacht “de slimme” te moeten uithangen! »

Het lot dat de private piloot John Woolfe trof in de eerste ronde. De Britse gentleman driver, de enige die een gloednieuwe Porsche 917 had vastgekregen, verloor de controle over zijn auto in ‘Maison Blanche’ en werd uit de verhakkelde auto geslingerd.

« Eerlijk waar: ik was er helemaal niet op gebrand om mijn gelijk te halen. Ook al is dit soort start vervolgens afgevoerd voor de 24 uur van Le Mans: er waren nog heel wat andere buitengewone omstandigheden nodig om het verhaal te kneden van deze mythische editie die uiteindelijk uitmondde in een geweldig duel en een memorabel koerseinde… »

Toen de Porsche 917 die aan kop ging problemen kreeg, nam jij kort voor de middag de leiding over. Achter jou, op één ronde, bleef de Porsche 908 van Herrmann en Larrousse snellere rondetijden neerzetten. Hoe beleefde je dat bitse duel en de onderlinge tweestrijd met de ervaren Duitse rijder?

« Er was drie uur lang een totale onzekerheid met betrekking tot de eindzege. Wie dat scenario vooraf had willen schrijven, was daar niet in geslaagd. Zo doken wij op hetzelfde ogenblik de pits binnen en veranderden wij ook bijna synchroon van banden. Wij slaagden er nooit in om een substantiële kloof te creëren. We bleven altijd binnen schot. »

Alle ingrediënten waren verenigd voor een adembenemend seizoenslot dat voor het eerst live door de ORTF in beeld werd gebracht. De spanning bereikte een hoogtepunt bij het ingaan van wat iedereen veronderstelde de laatst ronde te zijn…

« Ik passeerde als eerste aan de streep en had met elke ronde vastgesteld dat ik op het einde van de rechte lijn van Hunaudières absoluut in de slipstream van de Porsche moest zitten om betere remmen over te houden voor het bochtenwerk. Maar toen ik dacht gewonnen spel te hebben, werd alles weer op nul gezet omdat we enkele seconden te kort waren om de 24 uur rond te maken… »

« Waarom blijft de 24 uur van Le Mans zo tot de verbeelding spreken? Omdat die race nooit helemaal gewonnen of verloren is. »

Waardoor de Ford GT nr. 6 in de Gulfkleuren en de witte Porsche 908 er nog een ultieme ronde van de waarheid bij mochten doen. Wat ging er toen door je heen?

« Heel wat. Maar de belangrijkste vraag die ik me stelde, was of ik voldoende brandstof had om de finish te halen! Er waren toen heel wat dingen die ik in de gaten moest houden. Mijn eerste zekerheid was dat ik om te winnen de leiding moest hebben aan het einde van de rechte lijn van Hunaudières. Want de passage van Maison Blanche tot aan de finish was in mijn voordeel. De race werd beslist op details. Op zeker ogenblik, in het midden van de rechte lijn, heb ik sterk vertraagd en zette ik mijn rechterknipperlicht op. Ik hoopte hem te laten denken dat ik problemen had. Ik weet dat ik toen voor verwarring heb gezorgd in zijn geest, want hij kwam trager door dan had gemoeten. Dat was de fout die hij niet had mogen maken. »

Een beginnersfout, terwijl hij 41 jaar oud was en misschien wel de meest ervaren piloot van de twee.

« Hans Herrmann is een briljante piloot en een grote meneer. Ik vind het dan ook bijzonder spijtig dat men hem al die jaren brandmerkt als de grote verliezer van dat memorabele duel. Maar ik blijf ervan overtuigd dat Porsche de fout maakte om ervaring boven jeugd te kiezen. Als zij voor de laatste stint het stuur aan Gérard Larrousse hadden gegeven, zou dit verhaal wellicht anders zijn afgelopen. »

Maar nu onthoudt de geschiedenis dat Jacky Ickx winnaar werd van deze historische race nadat hij rustig naar zijn auto was gewandeld en de tijd nam om zich goed in te riemen.

« Het is duidelijk dat dit verhaal een totaal andere diepgang zou hebben als ik de wedstrijd niet zou hebben gewonnen. Als ik tweede was geweest, was ik gewoon iemand geweest die een race met 120m verschil had verloren omdat ik dacht “de slimme” te moeten uithangen! Men zegt vaak: wie niet waagt, niet wint. Dat klopt ook. Want waarom blijft de 24 uur van Le Mans zo tot de verbeelding spreken? Omdat die race nooit helemaal gewonnen of verloren is. Die keer werd de koers met brio gewonnen. Het was spannend en het verschil aan de streep is het kleinste uit de geschiedenis. »