Paul Newman: 200% charisma

Tien jaar is het geleden dat Paul Newman ons verliet en Hollywood verweesd achterliet. De uit Ohio afkomstige Amerikaan was niet enkel een geniale acteur die zijn beroep herdefinieerde; hij was ook een unieke man wiens vele kwaliteiten ook vandaag zijn herinnering in leven houden.

Geen idee welke fee zich op 26 januari 1925 over de wieg van Paul Newman boog, maar ze toonde zich in elk geval zeer vrijgevig. Een bovenmenselijke schoonheid geaccentueerd door een stel blauwe ogen waarvan de kracht nooit zou afnemen. Een talent voor het toneel waarmee hij zijn vak zou herschrijven en waarvan de invloeden ook vandaag nog voelbaar zijn. Een diepe menselijkheid die hem aanspoorde zijn ganse leven voor anderen in de bres te springen, met name dankzij zijn stichting Newman’s Own: het bedrijf van voedingsmiddelen waar elke dollar winst naar goede doelen gaat. Voeg daar zijn passie voor het autoracen aan toe en het is duidelijk dat Paul Newman synoniem was van presteren, zowel op professioneel als op menselijk vlak.

Hij droomde ervan om vliegtuigen te besturen

Paul Newman droomde ervan om vliegtuigen te besturen, maar dat kon niet omdat hij kleurenblind was. Flashback. Wanneer hij voorbestemd lijkt tot een mooie sportcarrière raakt Paul Newman, die als radioman in de Navy werd ingelijfd, gewond tijdens de Pacific War. Voor hem geen topsport meer. Maar wel toneel, want dat wordt zijn nieuwe passie. Hij studeert eerst aan Yale, dan in de Actor’s Studio waar hij les krijgt van Lee Strasberg. Hij maakt stilaan naam door op Broadway op te treden in toneelstukken, zoals Picnic en The Desperate Hours. Maar zijn carrière start pas echt wanneer hij in de huid kruipt van bokser Rocky Graziano in Somebody Up There Likes Me van Robert Wise (1956) en vervolgens in die van Billy the Kid in The Left Handed Gun van Arthur Penn (1958). Dit soort psychologische western maakt het grote publiek vertrouwd met het charisma van Newman: een subtiele mix van een ingetogenheid en van een intensiteit die op ontploffen staat. Net zoals Marlon Brando, James Dean en Montgomery Clift herdefinieert en moderniseert hij het begrip van acteur. Nog altijd in 1958 dient hij Elisabeth Taylor van antwoord in Cat on a Hot Tin Roof van Richard Brooks, naar een toneelstuk van Tennessee Williams. Zijn ingehouden acteerwerk is het perfecte antwoord op de hysterie van de actrice. Datzelfde jaar leert hij Joanne Woodward kennen tijdens de opnamen van The long hot summer van Martin Ritt. Het is het begin van een liefdesverhaal dat overeind zal blijven tot zijn sterfdag.

Daarna volgen nog meer opvallende rollen: als kapitein Ari Ben Canaan die, tegen het advies van Groot-Brittannië in, alle gevaren trotseert om 600 Joden naar het beloofde land te brengen in Exodus van Otto Preminger (1960), biljartcrack Fast Eddie Felson in The Sting van Robert Rossen (1961) en ook de mislukte acteur in Cold Blood van Richard Brooks, naar een toneelstuk van Tennessee Williams. In 1967 creëert hij een echt filmicoon. In Cold Hand Luke van Stuart Rosenberg is hij een ex-soldaat in een rurale gevangenis. Daar dwingt hij door zijn relaxte en onwrikbare houding beetje bij beetje het respect van zijn medegevangenen af. Paul Newman wordt er het archetype van een rebels ideaal. Deze acteur met zijn aanstekelijke, bijwijlen haast dierlijke charme, soms ondeugend en speels, maar altijd bezield met een geweldig enthousiasme dat even vurig is als het blauw van zijn ogen, zou die legendarische klasse altijd blijven uitstralen.

Passie voor de autosport

In 1968 en tijdens het draaien van Winning ontdekt hij datgene wat tot zijn tweede passie zal uitgroeien: de autosport. Naast zijn beroep van acteur start hij een tweede carrière op, want hij gaat racen. Dat levert hem enkele memorabele prestaties op, zoals een tweede plaats in de 24 Uren van Le Mans in 1979. Zijn renstal (Newman Racing), die in 1978 werd opgericht, zal later doorgroeien naar Newman-Haas. Dat is een toprenstal in de Champ Car, een bijzonder populaire autodiscipline in de USA. Sinds 2007 luistert Newman Racing er naar de naam Newman Haas Lanigan Racing. In 2005 kroop Paul Newman zelf nog een keer achter het stuur van een van zijn bolides tijdens de 500 Mijl van Daytona.

Op het scherm speelde hij ook de meest ambigue personages, zoals de spion in The MacKintosh Man van John Huston (1973). Voor diezelfde regisseur had hij het jaar voordien een imponerende rechter Roy Bean neergezet en een unieke Buffalo Bill in de satirische Buffalo Bill and the Indians van Robert Altman. We herinneren hem ook als de dappere architect die de slachtoffers van de corruptie probeert te redden uit de vlammen van de Towering Inferno van John Guillermin en Irwin Allen (1974). Maar Paul Newman behoort ook tot de acteurs die zelf in de regisseursstoel plaatsnemen. In 1968 staat hij voor het eerst achter de camera met Rachel, Rachel, en in 1972 draait hij zijn bekendste prent: het drama The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds. Met zijn laatste film in 1987 en de bewerking van The Glass Menagerie keert hij terug naar zijn liefde voor het toneel.

Joanne Woodward: zijn grote liefde

Maar naast zijn unieke carrière is deze superster ook beroemd voor een lang, tijdloos en voor een Hollywoodkoppel zeldzaam liefdesverhaal. Paul en Joanne Woodward waren ruim 50 jaar lang een stel en vormden samen een legendarisch koppel binnen de filmindustrie van Hollywood. Het Festival van Cannes bracht daar trouwens hulde aan tijdens de 66e editie door hun liefde in zwart en wit te tonen. Een beeld met een zachte boodschap en boordevol hoop als men weet dat zij vijf decennia samen waren nadat ze verliefd waren geworden bij het draaien van The long hot summer. Toen zij op het scherm beloofden om elkaar lief te hebben ‘tot de dood hen zou scheiden’, meenden de helden uit de film van Martin Ritt daar elk woord van. Nadat ze in 1958 in Las Vegas bijzonder snel in het huwelijksbootje waren gestapt, braken ze er het record van de langste wittebroodsweken ooit in de gokstad. Misschien wel de langste en de meest gepassioneerde die Hollywood ooit heeft gekend!

Tien jaar na hun ontmoeting realiseert Newman het prachtige Rachel, Rachel. De film is een gigantisch succes. Hij wint de Golden Globe van beste regisseur – de enige in zijn carrière – terwijl Joanne Woodward de New York Film Critics Circle Award krijgt voor haar rol van een 30-jarige onderwijzeres die nog altijd inwoont bij haar moeder. De actrice speelt vervolgens in twee andere films van haar echtgenoot: Harry & Son in 1983 en vier jaar later The Glass Menagerie. In totaal werkten ze elf keer samen, waarbij A New Kind of Love door Melville Shavelson: een prent die eerder dit jaar zijn 50e verjaardag vierde. Dat werd op het Festival van Cannes in 2013 gevierd met een zwart-witaffiche met een kussend koppel in foetushouding. Na 50 mooie jaren van samen filmen, reizen, hun drie dochters opvoeden – Elina-Teresa, Melissa-Stewart en Cela-Olivia – en een actief engagement in de strijd tegen drugs, alcohol, kanker, kinderhulp en steun aan homo’s, liep hun huwelijk en hun gezinsleven op 26 september 2008 bruusk ten einde. Die dag overleed de acteur die in 1987 een Oscar kreeg voor The Color of Money door Martin Scorcese. Longkanker…

Zijn Rolex werd verkocht voor 17,8 miljoen dollar

Paul Newman blijft de wereld fascineren. Toen vorig jaar een van zijn horloges te koop werd aangeboden op een veiling in New York, scoorde de Rolex Cosmograph Daytona, die hij in 1969 van zijn echtgenote en actrice Joanne Woodward tijdens de opnames van Winning had gekregen, een recordbedrag van 17,8 miljoen dollar.